نقش روان در سلامت بدن: (نگاهی به بیماریهای روان تنی یا سایکوسوماتیک)
بدن و ذهن به طور تنگاتنگی به هم متصل هستند، اجازه دهید با یک مثال بالینی آغاز کنیم:
"خانم 50 ساله‌ای به دلیل تنگی نفس و دردهای مکرر قفسه سینه به بخش اورژانس مراجعه می‌کند. به دستور پزشک کلیه اقدامات اولیه مثل نوار قلب و آزمایش تروپونین طبیعی هستند. با این حال فشار خون بیمار بالاتر از حد نرمال و عضلات سینه به لمس حساس و تنش عضلانی دارند. بیمار همچنان احساس خفگی دارد و از ترس حمله قلبی به شدت مضطرب است. در ارزیابی روانشناختی که در ادامه فرآیند انجام می گیرد مشخص می شود که وی مدتی است درگیر اضطراب مزمن به دلیل اختلالات شدید خانوادگی و علامی از حملات پانیک و یا ترس داشته است. بنابراین بعد از معاینه پزشکی و روانشناختی ، بیمار تشخیص سندرم داکوستا (اختلال عملکرد خودمختار قلبی-تنفسی ناشی از استرس) و حملات پانیک با تظاهرات قلبی دریافت و پس از شروع درمان دارویی برای کاهش اضطراب و نیز روان‌درمانی و تمرین‌های مدیریت استرس، علائم جسمانی و دردها به تدریج کاهش می‌یابد."
بیماری های روان تنی یا سایکوسوماتیک چیست؟
کلمه «سایکوسوماتیک» از دو واژه یونانی «سایکِه» به معنی روان و «سوما» به معنی بدن تشکیل شده است .بیماریهای روان‌تنی به اختلالات جسمی اشاره دارند که عوامل روانی-اجتماعی مانند استرس، اضطراب یا افسردگی نقش کلیدی در شروع، تشدید یا طولانی‌شدن آن‌ها ایفا می‌کنند.این علائم"ساختگی" یا " خیالی" نیستند و نشان از تعامل و ارتباط پیچیده ذهن و روان بر بدن دارند.
نمونه‌های شایع بیماریهای روان‌تنی
| دسته بیماری | نمونه‌ها |
|---|---|
| قلبی-عروقی | فشار خون بالا، بیماری عروق کرونر |
| گوارشی | سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)، زخم معده |
| پوستی | اگزما، پسوریازیس |
| تنفسی | آسم، هایپرونتیلاسیون |
| دردهای مزمن | فیبرومیالژیا، سردرد تنشی |
چگونگی تأثیر روان بر جسم:
اختلال در فعالیت سیستم عصبی خودمختار: اختلالات اضطرابی و استرس مزمن باعث تحریک بیش‌ازحد سیستم سمپاتیک( افزایش ضربان قلب، فشار خون )و تضعیف پاراسمپاتیک می‌شود.
اختلال در محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال: ترشح طولانی‌مدت کورتیزول (هورمون استرس)باعث التهاب، تضعیف ایمنی و آسیب به عروق خونی می‌شود.
تغییرات ایمنی: استرس با کاهش عملکرد لنفوسیت‌ها و افزایش سیتوکین‌های التهابی همراه است که منجر به افزایش خطر عفونت‌ها و کاهش بهبودی زخم ها می شود
رفتارهای ناسالم: بیماران با مشکلات افسردگی و اضطراب و استرس ممکن است به سیگار، پرخوری، یا کم‌تحرکی روی آورند که خود عامل خطر بیماریهای جسمی است
چرا توجه به بعد روانی در بیماریهای روان تنی اهمیت دارد؟
تشخیص ندادن علت روانی علائم ممکن است باعث انجام آزمایش‌های بی‌مورد، مصرف داروهای غیرضروری یا حتی انجام جراحی‌های بی‌فایده شود. درمان صحیح روانشناختی می‌تواند نه‌تنها علائم جسمانی را کاهش دهد، بلکه کیفیت زندگی فرد را نیز بهبود ببخشد.
درمان بیماری های روان تنی:
به منظور درمان بیماری های روان تنی که علایم جسمی با منشا روانی هستند رویکردهای درمانی یکپارچه نگر بسیار موثر اند.
در این رویکردها از ترکیب درمانی ، دارودرمانی برای تنظیم انتقال دهنده های عصبی و همچنین کاهش علایم جسمی، روان درمانی برای مدیریت استرس و هیجانات و روش های تغییر سبک زندگی شامل ورزش و تغذیه سالم و.. استفاده می شود.
کلینیک قلب آتیه با برخورداری از متخصصین در حوزه های پزشکی، روانشناختی و تغذیه قادر است درمان جامعی را برای بیماران با مشکلات روان تنی فراهم آورد.
منابع علمی:
Psychosomatic aspects of cardiovascular diseases. World J Clin Cases. 2022.
Kaplan & Sadock’s Synopsis of Psychiatry, 12th Edition.
American Psychosomatic Society: https://www.psychosomatic.org
تنظیم: دکتر فاطمه (الهام) متین خواه
پست های مشابه:
عوامل ایجاد واریس چیست؟
علایم واریس چیست؟
بیماری های قلبی و دخانیات
تأثیر استرس شغلی بر سلامت قلب
با تشکر از اعتماد شما به کلینیک قلب آتیه، به عنوان یک مرکز معتبر در خدمات قلبی با تکنولوژی روز و تیمی از متخصصان پزشکی مجرب، به حفظ سلامت قلب شما متعهد هستیم. ما افتخار داریم که به سلامتی قلب شما اهمیت داده و همواره بهبودی و سلامتی شما را در اولویت قرار دهیم.
