اِستِنت (Stent) رگ قلب چیست؟

استنت، لوله ای بسیار کوچک و بازشونده ای است که برای درمان رگ هایی که دچار گرفتگی شده اند استفاده می شود. در افرادی که دچار بیماری کرونری قلبی در اثر گرفتگی شده اند، استنت دارای این ویژگی های درمانی است:

• باز نگه داشتن رگ های دارای گرفتگی
• کاهش علایم بیماری قلبی مثل درد قفسه سینه
• درمان حمله قلبی

استنت های کرونری معمولا از قطعه فلزی کوچک توری مانند تهیه می شوند و طی فرآیند درمانی که آنژیوپلاستی یا PCI نامیده می شود درون رگ درگیر گذاشته می شوند. این فرآیند با استفاده از ماده بی حسی موضعی و تزریق آرامبخش انجام می شود. طول مدت آنژیوپلاستی بر حسب تعداد مناطق و رگ های درگیر متفاوت است ولی به طور میانگین برای تعبیه یک استنت حدود یک ساعت زمان می برد.

از حدود انتهای دهه 1970 میلادی، بالون زدن به وسیله آنژیوپلاستی برای باز کردن رگ گرفته قلب استفاده می شد. اما در آن زمان هیچ اقدام حمایتی برای آن رگی که به وسیله بالون زدن باز شده بود انجام نمی شد. در نتیجه در بسیاری از موارد رگ باز شده، دوباره به شکل قبلی خود برمی گشت یا با از دست دادن خاصیت ارتجاعی رگ آسیب دیده، دیواره های آن روی هم می خوابید. انسداد مجدد آن رگ قلب، پیامد این مساله بود. برای حل این مشکل، استنت طراحی و ساخته شد تا پس از بالون زدن، روی دیواره رگ آسیب دیده تعبیه شود. با باد کردن بالون، استنت نیز گسترده شده و روی رگ قفل می شود تا مثل داربستی، رگ درگیر را باز نگه دارد. در سال 1986 میلادی اولین استنت قلبی توسط پژوهشگران فرانسوی بر روی رگ قلب انسان گذاشته شد و حدود 8 سال بعد این روش درمانی مورد تایید سازمان غذا و دارو ایالات متحده (یکی از معتبرترین سازمان های بررسی اثربخشی و ایمنی اقدامات درمانی در دنیا) قرار گرفت. پس از آن در بسیاری از نقاط دنیا این روش درمانی مورد استفاده قرار گرفت.

انواع استنت

• نسل اول استنت ها: فقط از فلز، طراحی و ساخته شده بودند. این استنت ها اگرچه خطر روی هم خوابیدن دیواره رگ قلب آسیب دیده را برطرف می کردند اما خطر گرفتگی مجدد رگ قلب در آنها نسبتا زیاد بود. حدود یک چهارم این استنت های صرفا فلزی در 6 ماه آینده دچار انسداد مجدد می شدند.
• استنت های حاوی دارو: این استنت ها برای غلبه بر مشکل استنت های نسل اول طراحی شدو امروزه تقریبا برای همه افراد استفاده می شود. داروهای ضد انسداد که در این استنت ها وجود دارد به تدریج آزاد شده و از گرفتگی مجدد ناحیه آسیب دیده و دارای استنت جلوگیری می کند. این نوع استنت ها خطر انسداد مجدد را به 10 درصد کاهش دادند. رعایت سبک زندگی سالم برای پیشگیری از انسداد مجدد، بسیار مهم و ضروری است.
• استنت های نسل سوم و چهارم: این استنت ها دارای نوآوری هایی هستند و مثلا طی چند ماه از تعبیه آن جذب رگ قلب می شوند. استفاده از برخی از آن ها نیازمند پژوهش های بیشتر طی سال های آینده از نظر اثربخشی و ایمنی است.               

در مقایسه با جراحی قلب باز، آنژیوپلاستی کمتر تهاجمی است و دوره نقاهت کوتاه تری نیز دارد و فرد خیلی سریع تر می تواند به زندگی عادی باز گردد.

اما آنژیوپلاستی نیز می تواند با خطراتی همراه باشد. لخته خون در رگ مربوطه می تواند شکل بگیرد و باعث گرفتگی دوباره نسبی یا کامل آن رگ قلب شود. برای پیشگیری از این مساله، داروهای ضد لخته برای شما تجویز می شود و مصرف آن برای شما بسیار ضروری است. تشکیل پلاک یا جای زخم (اِسکار) در محل استنت می تواند طی ماه های آینده شکل بگیرد و منجر به گرفتگی مجدد رگ قلب شود. درمان این گرفتگی مجدد طبق نظر پزشک معالج کار گذاشتن استنت دیگر یا جراحی قلب باز خواهد بود.